هر خودرو مانند بدن انسان از اجزای گوناگونی تشکیل شده که هماهنگ با هم کار می‌کنند تا حرکت آن نرم و ایمن باشد. در این میان، سیستم تعلیق و جلوبندی نقش مهمی در راحتی، تعادل و ایمنی خودرو دارند.
در خودروی محبوب ال نود (رنو تندر ۹۰)، یکی از قطعات کلیدی این سیستم توپی سر کمک است؛ قطعه‌ای کوچک اما بسیار مهم که خرابی آن می‌تواند باعث ایجاد صدا، لرزش فرمان و کاهش فرمان‌پذیری شود.
در این مقاله با زبانی ساده به بررسی علائم خرابی، دلایل، نحوه تشخیص و اهمیت تعویض به‌موقع توپی سر کمک ال نود می‌پردازیم تا با آگاهی بیشتر، بتوانید از هزینه‌های اضافی و خطرات احتمالی جلوگیری کنید.
توپی سر کمک ال نود چیست ؟
قبل از آنکه به سراغ علائم خرابی برویم، لازم است با این قطعه مهم و کارکرد آن آشنا شویم. توپی سر کمک، که در زبان انگلیسی به آن “Upper Strut Mount” یا “Top Mount” گفته میشود، در واقع نقطه اتصال بالایی کمک فنر به شاسی (بدنه) خودرو است. تصور کنید کمک فنر، ستون فقرات جلوی خودرو است که ضربات ناشی از ناهمواری‌های جاده را جذب می‌کند؛ توپی سر کمک، همان “محل اتصال سر” این ستون به استخوان‌بندی اصلی بدن (شاسی) است.
وظایف اصلی توپی سر کمک:
اتصال ایمن: مهم‌ترین وظیفه آن، اتصال محکم و ایمن سر کمک فنر به بدنه خودرو است. این اتصال باید بتواند نیروهای وارده از جاده را تحمل کند.
جذب ضربات و لرزش‌ها: توپی سر کمک معمولاً از یک قطعه لاستیکی ضخیم و مستحکم ساخته شده است. این لاستیک وظیفه دارد تا بخشی از ضربات و لرزش‌های شدید ناشی از عبور از دست‌اندازها و ناهمواری‌ها را جذب کرده و از انتقال کامل آن‌ها به اتاق خودرو و فرمان جلوگیری کند. این امر به نرمی حرکت و راحتی سرنشینان کمک شایانی می‌کند.
حفظ هندسه چرخ: این قطعه در حفظ زاویه‌ها و موقعیت صحیح چرخ نسبت به بدنه نقش دارد. خرابی آن می‌تواند باعث بهم خوردن تنظیمات جلوبندی شود.
امکان چرخش فرمان: در بسیاری از سیستم‌ها، به خصوص در جلوی خودرو، توپی سر کمک حاوی یک بلبرینگ است که اجازه می‌دهد کمک فنر همراه با چرخش چرخ‌ها، به راحتی بچرخد. این بلبرینگ نقش حیاتی در نرمی و راحتی چرخش فرمان دارد.
یک توپی سر کمک استاندارد معمولاً از اجزای زیر تشکیل شده است:
بدنه فلزی: قسمتی که به شاسی خودرو پیچ میشود.
لایه لاستیکی: لایه ضخیمی از لاستیک مخصوص که وظیفه جذب ضربات و لرزش‌ها را بر عهده دارد.
بلبرینگ (در اکثر مدل‌ها): یک بلبرینگ مخصوص که اجازه چرخش آزادانه کمک فنر هنگام چرخاندن فرمان را می‌دهد.
مهره‌ها و واشرها: برای اتصال محکم قطعات.
با توجه به این توضیحات، متوجه می‌شویم که توپی سر کمک، قطعه‌ای صرفاً مکانیکی نیست، بلکه نقش مهمی در راحتی، ایمنی و فرمان‌پذیری خودرو دارد.
مهم‌ترین علائم خرابی توپی سر کمک ال نود
حال که با کارکرد این قطعه آشنا شدیم، وقت آن است که علائم هشداردهنده‌ای که نشان می‌دهند توپی سر کمک ال نود شما در حال فرسودگی یا خرابی است را بشناسیم. توجه به این علائم خرابی توپی سر کمک ال نود می‌تواند از بروز مشکلات بزرگتر و هزینه‌های سنگین‌تر جلوگیری کند.
صداهای اضافه و غیرعادی از جلوی خودرو
یکی از اولین و آزاردهنده‌ترین نشانه‌های خرابی توپی سر کمک، شنیدن صداهای غیرعادی است. این صداها می‌توانند اشکال مختلفی داشته باشند:
- صدای جلز و ولز یا تق‌تق هنگام عبور از دست‌اندازها یا ناهمواری‌ها: زمانی که لاستیک توپی سر کمک دچار پارگی یا له‌شدگی شود، دیگر قادر به جذب ضربه نیست و برخورد فلز با فلز این صدا را ایجاد می‌کند.
- صدای کوبش از ناحیه جلوی خودرو: به‌ویژه هنگام عبور از چاله‌ها یا دست‌اندازهای بزرگ، ممکن است احساس و صدای کوبش شدیدتری از جلوی خودرو شنیده شود.
- صدای سایش یا جیرجیر هنگام چرخش فرمان: اگر بلبرینگ داخل توپی سر کمک خراب شده باشد، در زمان چرخاندن فرمان به‌ویژه در سرعت پایین یا حالت سکون، صدای ساییده شدن فلزها شنیده میشود.
لرزش و تکان‌های ناگهانی فرمان و جلوی خودرو
اگر توپی سر کمک نتواند لرزش‌ها را جذب کند، این لرزش‌ها مستقیماً به فرمان و بدنه منتقل می‌شوند.
- لرزش فرمان: هنگام رانندگی در سرعت‌های بالا یا روی سطوح ناهموار، فرمان ممکن است دچار لرزش خفیف تا شدید شود.
- احساس ناپایداری در پیچ‌ها: با فرسودگی توپی سر کمک، اتصال بین کمک‌فنر و بدنه ضعیف شده و خودرو در پیچ‌ها حالت لق‌زدن پیدا می‌کند.
سفتی یا کوبش فرمان
بلبرینگ داخل توپی سر کمک در چرخش آزاد فرمان نقش اساسی دارد. خرابی آن باعث میشود فرمان سفت یا کوبیده شود.
- سفت شدن فرمان: مقاومت بیشتر در چرخش فرمان، به‌ویژه در سرعت پایین.
- کوبش فرمان: هنگام عبور از ناهمواری‌ها ممکن است فرمان به سمت چپ یا راست ضربه بزند.
عدم تنظیم فرمان و کشیدن خودرو به یک سمت
توپی سر کمک در حفظ زاویه صحیح چرخ‌ها نقش دارد. خرابی آن باعث برهم خوردن تنظیم جلوبندی میشود.
- کشیدن خودرو به یک سمت: نیاز به اصلاح مداوم مسیر با فرمان.
- کاهش دقت فرمان: تأخیر در واکنش فرمان نسبت به حرکت دست.
فرسودگی قابل مشاهده در قطعات لاستیکی
با بررسی چشمی می‌توان علائم ظاهری خرابی را مشاهده کرد.
- ترک‌خوردگی یا پارگی لاستیک: بر اثر حرارت، سرما یا مواد شیمیایی.
- نشست جلوی خودرو: له‌شدگی لاستیک باعث پایین آمدن ارتفاع خودرو میشود.
احساس گرمای بیش از حد در ناحیه بالای کمک فنر
این علامت کمتر دیده میشود، اما می‌تواند نشانه خرابی بلبرینگ توپی سر کمک باشد. اصطکاک زیاد موجب افزایش دما در ناحیه بالای کمک فنر میشود که با لمس (پس از سرد شدن خودرو) قابل تشخیص است.
دلایل رایج خرابی توپی سر کمک ال نود
حال که با علائم آشنا شدیم، خوب است بدانیم چرا این قطعه مهم دچار خرابی میشود. درک دلایل خرابی به ما کمک می‌کند تا با رعایت نکاتی، عمر مفید این قطعه و سایر اجزای خودرو را افزایش دهیم.
- فرسودگی طبیعی (پایان عمر مفید): هیچ قطعه‌ای برای همیشه کار نمی‌کند. توپی سر کمک، به خصوص قسمت لاستیکی آن، به دلیل فشارهای مداوم، ضربات و تغییرات دما، به مرور زمان دچار فرسودگی میشود. عمر مفید این قطعه به عوامل مختلفی از جمله کیفیت ساخت، شرایط رانندگی و میزان کارکرد خودرو بستگی دارد. معمولاً پس از طی کردن مسافتی بین ۸۰ تا ۱۵۰ هزار کیلومتر، احتمال فرسودگی آن افزایش می‌یابد.
- ضربه و فشار شدید: رانندگی با سرعت بالا از روی دست‌اندازها، چاله‌ها، سرعت‌گیرهای غیراستاندارد، یا حتی برخورد با موانع، فشارهای ناگهانی و شدیدی را به سیستم تعلیق وارد می‌کند. این ضربات می‌توانند باعث تسریع در فرسودگی، پارگی لاستیک یا حتی شکستگی قطعات فلزی توپی سر کمک شوند.
کیفیت پایین قطعه یدکی: متاسفانه، بازار قطعات یدکی خودرو مملو از قطعات با کیفیت پایین است. استفاده از توپی سر کمک‌های غیراصل یا بی‌کیفیت، نه تنها عمر کوتاهی دارند، بلکه می‌توانند باعث ایجاد صدا، لرزش و در نهایت آسیب به سایر قطعات جلوبندی نیز شوند. - نفوذ آب، گرد و غبار و مواد شیمیایی: با گذشت زمان، آب‌بندی لاستیکی توپی سر کمک ممکن است آسیب ببیند. ورود آب، گل و لای، نمک جاده (در زمستان) یا مواد شیمیایی مضر می‌تواند باعث خوردگی بلبرینگ (در صورت وجود) و تسریع در پوسیدگی و فرسودگی لایه لاستیکی شود.
- نصب نادرست یا عدم تنظیم صحیح: اگر توپی سر کمک هنگام تعویض به درستی نصب نشود، یا اگر پس از تعویض، تنظیمات جلوبندی (مانند میزان فرمان) به درستی انجام نگیرد، می‌تواند منجر به فشار نامتعارف بر روی قطعه و خرابی زودرس آن شود.
چگونه توپی سر کمک خراب را تشخیص دهیم؟
تشخیص خرابی توپی سر کمک همیشه نیاز به یک مکانیک ماهر ندارد. با چند مرحله ساده و توجه دقیق، خودتان نیز می‌توانید به تشخیص اولیه برسید.
مرحله اول: تست شنیداری
با خودرو رانندگی کنید: در یک مسیر نسبتاً خلوت، با سرعت کم و زیاد از روی دست‌اندازها و چاله‌ها عبور کنید. به صداهای جلوی خودرو با دقت گوش دهید. آیا صدای تق‌تق، جلز و ولز، یا کوبش می‌شنوید؟
فرمان را بچرخانید: در حالت سکون خودرو، فرمان را به آرامی و تا انتها به چپ و راست بچرخانید. آیا صدای سایش، خرخر یا جیرجیر می‌شنوید؟
مرحله دوم: تست لمسی و لرزشی
لرزش فرمان: در هنگام رانندگی، به خصوص در سرعت‌های مختلف، آیا فرمان خودرو دچار لرزش میشود؟
کوبش یا سفتی فرمان: آیا هنگام عبور از ناهمواری‌ها، فرمان به شدت به اطراف حرکت می‌کند یا چرخش آن سنگین شده است؟
مرحله سوم: چرخ‌ها را بررسی کنید
محل توپی سر کمک را پیدا کنید: معمولاً در بالای کمک فنر، زیر کاپوت خودرو قرار دارد.
لاستیک را معاینه کنید: با دقت به لاستیک ضخیم توپی سر کمک نگاه کنید. آیا ترک، پارگی، له شدگی یا فرسودگی قابل مشاهده‌ای دارد؟
لقی چرخ را بسنجید: (اگر احساس می‌کنید) خودرو را روی جک ببرید و مطمئن شوید که چرخ ثابت شده است. سپس دو دستی، چرخ را از بالا و پایین بگیرید و سعی کنید آن را تکان دهید. اگر لقی قابل توجهی احساس کردید، ممکن است توپی سر کمک یا بلبرینگ چرخ مشکل داشته باشد.
فشار به گلگیر: کاپوت را باز کنید. یکی از گلگیرهای جلو را فشار دهید و رها کنید. مشاهده کنید که فنر و کمک فنر چگونه عمل می‌کنند. اگر خودرو بیش از حد بالا و پایین رفت یا صدای اضافی شنیدید، ممکن است مشکلی وجود داشته باشد.
مرحله چهارم: مراجعه به تعمیرکار متخصص
اگر با انجام مراحل بالا، مشکوک به خرابی شدید، یا علائم شما واضح نیست، بهترین و مطمئن‌ترین کار این است که به یک تعمیرگاه تخصصی ال ۹۰ معتبر مراجعه کنید. تعمیرکاران با تجربه، با استفاده از ابزار تخصصی و دانش خود، می‌توانند با دقت بیشتری مشکل را تشخیص داده و قطعه معیوب را شناسایی کنند. آن‌ها می‌توانند تشخیص دهند که آیا مشکل از توپی سر کمک است یا از قطعات مرتبط دیگر مانند بلبرینگ چرخ، کمک فنر، یا سیبک‌ها.
اهمیت تعویض به موقع توپی سر کمک ال نود
شاید با شنیدن صداهای اضافه، برخی رانندگان تعویض این قطعه را به آینده موکول کنند. اما این تعلل می‌تواند هزینه‌ها و خطرات بیشتری را به همراه داشته باشد:
- تأثیر منفی بر هندسه چرخ و تنظیم فرمان: خرابی توپی سر کمک مستقیماً بر زاویه چرخ‌ها تأثیر می‌گذارد. این موضوع باعث میشود فرمان خودرو به مرور زمان تنظیم خود را از دست بدهد، خودرو به یک سمت کشیده شود و فرمان‌پذیری کاهش یابد.
- افزایش فرسودگی سایر قطعات جلوبندی: وقتی توپی سر کمک نتواند ضربات را به درستی جذب کند، این ضربات به صورت مستقیم به سایر اجزای حساس جلوبندی مانند سیبک‌ها (بالا و پایین)، طبق‌ها، میل تعادل و حتی بلبرینگ چرخ منتقل می‌شوند. این موضوع باعث استهلاک سریع‌تر و خرابی زودرس این قطعات نیز خواهد شد که هزینه تعمیر را دوچندان می‌کند.
- کاهش فرمان‌پذیری و پایداری خودرو: یک توپی سر کمک سالم، به حفظ پایداری خودرو در سرعت‌های بالا و پیچ‌ها کمک می‌کند. خرابی آن، خصوصاً در سرعت‌های بالا، می‌تواند باعث ناپایداری و حتی انحراف خودرو شود.
- ایجاد صدای آزاردهنده و کاهش راحتی رانندگی: صداهای مداوم ناشی از خرابی توپی سر کمک، تجربه رانندگی را بسیار ناخوشایند می‌کند و تمرکز راننده را بر هم می‌زند.
- افزایش ریسک سوانح: در نهایت، تمام موارد فوق دست به دست هم می‌دهند تا ایمنی خودرو به طور جدی به خطر بیفتد. یک سیستم تعلیق معیوب، احتمال از دست دادن کنترل خودرو را افزایش می‌دهد.
بنابراین، با مشاهده اولین علائم خرابی، اقدام برای تعویض توپی سر کمک، نه تنها یک اقدام پیشگیرانه برای حفظ سلامت خودرو، بلکه سرمایه‌گذاری برای ایمنی خود و سرنشینان است.
آدرس تعمیرگاه :خیابان دماوند بعد از سه راه تهرانپارس ، بعد از نمایندگی مرکزی سایپا ، لاین کندرو بن بست کاوه
برای مراجعه به ایران رنو با شماره های زیر تماس بگیرید: