فشنگی آب، که در واقع همان «سنسور دمای آب» است، یکی از قطعات حیاتی سیستم خنک‌کننده موتور ال ۹۰ (تندر ۹۰ / رنو لوگان) به شمار می‌آید. اگر این قطعه خراب شود، می‌تواند باعث مشکلات جدی مثل داغ شدن موتور، مصرف زیاد سوخت، نوسان آمپر دمای آب و حتی روشن شدن چراغ چک شود. در این مقاله، به زبان ساده توضیح می‌دهیم فشنگی آب چیست، چرا خراب میشود، چطور می‌توان آن را تشخیص داد و در نهایت چگونه آن را تعویض یا نگهداری کرد، طوری که حتی اگر فنی نیستی، بتوانی مفهوم را کامل درک کنی.
ساختار و مکان فشنگی آب در ال ۹۰
سنسور دمای آب در ال ۹۰ معمولاً از نوع NTC (Negative Temperature Coefficient) است. یعنی وقتی دمای مایع خنک‌کننده بالا می‌رود، مقاومت الکتریکی سنسور کم میشود. این ویژگی باعث میشود سنسور بتواند دمای آب را به صورت دقیق اندازه‌گیری کند و به واحد کنترل موتور (ECU) ارسال نماید.
فشنگی آب در موتور ال ۹۰ در قسمت سرسیلندر (یا نزدیک هدر سیلندر) نصب شده است. در برخی مدل‌ها این سنسور در انتهای سرسیلندر، در سمت سیلندر اول قرار دارد. اتصال آن از طریق سوکت برقی (معمولاً سه فیش) برقرار میشود.
نقش فشنگی آب در سیستم خودرو
چرا فشنگی آب مهم است؟ این قطعه نقشی فراتر از فقط نمایش دمای آب دارد:
- ارسال دمای آب به ECU: سنسور مقدار دمای مایع خنک‌کننده را با تغییر مقاومت اندازه‌گیری کرده و این اطلاعات را به ECU می‌فرستد. ECU بر اساس این داده، تصمیم می‌گیرد که مخلوط سوخت و هوا چگونه باشد، به خصوص وقتی موتور سرد است.
- کنترل دور فن رادیاتور: وقتی دمای آب بالا برود، ECU با استفاده از سیگنال سنسور فرمان روشن شدن فن رادیاتور را صادر می‌کند تا موتور خنک شود.
- تنظیم پاشش سوخت و دور در حالت سرد: در هنگام استارت در هوای سرد، سنسور به ECU اطلاع می‌دهد که دمای آب پایین است، در نتیجه ECU سوخت بیشتر (مخلوط غنی‌تر) را ارسال می‌کند تا موتور راحت‌تر روشن شود و زودتر گرم شود.
- نمایش دمای آب روی آمپر داشبورد: داده‌هایی که سنسور دریافت می‌کند غالباً در آمپر نشان‌دهنده دمای آب در پشت داشبورد (به شکل عقربه) نمایش داده می‌شوند تا راننده وضعیت دمای موتور را ببیند.
علائم خرابی فشنگی آب ال ۹۰
وقتی فشنگی آب ال ۹۰ خراب شود، ممکن است این نشانه‌ها را مشاهده کنی:
- نوسان آمپر آب: عقربه دمای آب پشت داشبورد ممکن است به صورت ناگهانی بالا و پایین برود، بدون اینکه علت واضحی وجود داشته باشد.
- داغ شدن موتور: اگر سنسور دمای آب دقیق نباشد، ECU ممکن است فرمان لازم برای پایین آوردن دما (مثل روشن کردن فن) را ندهد، در نتیجه موتور بیش از حد داغ میشود.
- روشن شدن چراغ چک (Check Engine): یک سنسور معیوب می‌تواند موجب تولید خطا در سیستم ECU شود و چراغ چک روشن شود.
- مصرف زیاد سوخت: وقتی سنسور دما خراب است، داده نادرستی به ECU ارسال میشود که باعث تنظیم نادرست مخلوط سوخت و در نتیجه مصرف بیشتر بنزین میشود.
- عملکرد نامناسب فن رادیاتور: فن ممکن است دیر روشن شود یا اصلاً روشن نشود چون سیگنال دمایی درست به ECU نرسیده است.
- استارت سخت در حالت سرد یا گرم: ممکن است وقتی موتور خیلی سرد است، استارت زدن سخت‌تر شود چون ECU نمی‌فهمد موتور دمای مناسبی دارد یا نه.
درصورت دیدن این علائم به تعمیرگاه ال نود در تهران مراجعه کنید.
علت خرابی فشنگی آب ال ۹۰
چند دلیل رایج وجود دارد که باعث می‌شوند فشنگی آب خراب شود:
- شکستگی یا خوردگی داخلی: در طول زمان، ترمیستور داخل سنسور ممکن است فرسوده شود یا خوردگی ایجاد شود، که دقت اندازه‌گیری را کاهش می‌دهد.
- مشکلات سیم‌کشی: اگر سیم‌کشی فشنگی آب شل یا خراب باشد یا اتصال زمین (ارت) ضعیف باشد، سیگنال دمایی اشتباه به ECU ارسال میشود.
- مشکلات در مدار خنک‌کننده: اگر سطح مایع خنک‌کننده پایین باشد، یا هوا در مدار وجود داشته باشد، سنسور ممکن است دمای واقعی آب را نخواند یا به درستی گزارش ندهد.
- تأثیر ترموستات یا واشر سرسیلندر: ترموستات خراب ممکن است باعث شود دمای موتور زودتر بالا برود یا به درستی تنظیم نشود. همچنین در صورت خرابی واشر سرسیلندر، ممکن است نشتی مایع خنک‌کننده وجود داشته باشد که باعث اختلال در دمای آب شود.
در صورتی که خودروی شما با علائم خرابی سنسور مپ ال۹۰ مانند کاهش قدرت موتور، افزایش مصرف سوخت، ریپ زدن موتور روبرو شود بهتر است برای بررسی این علائم به یک تعمیرگاه تخصصی مراجعه کنید.
روش‌های عیب‌یابی فشنگی آب
برای اینکه مطمئن شوی فشنگی آب واقعاً خراب است، می‌توانی این روش‌ها را امتحان کنی:
- تست با دیاگ: یکی از ساده‌ترین روش‌ها استفاده از دستگاه دیاگ است. با دیاگ، می‌توانی مقدار دمایی را که ECU دریافت می‌کند ببینی و آن را با دمای واقعی مقایسه کنی. اگر اختلاف زیادی باشد، احتمالاً سنسور خراب است.
- تست مقاومت با مولتی‌متر: وقتی موتور کاملاً سرد یا در حالتی با دمای مشخص است، مولتی‌متر را روی پایه‌های سنسور قرار بده و مقاومت را اندازه بگیر. چون سنسور از نوع NTC است، باید وقتی دما بالا می‌رود، مقاومت کاهش یابد. اگر مقاومت تغییر نکند یا عدد غیرمنتظره نشان دهد، سنسور مشکل دارد.
- بررسی ظاهری فشنگی آب: سنسور را از جای خود جدا کن (موتور باید سرد باشد). وضعیت ظاهری آن را بررسی کن: آیا ترک‌خورده؟ زنگ‌زده؟ سوکت‌ها شل یا کثیف‌اند؟ این عوامل می‌تواند روی عملکرد آن تأثیر بگذارد.
- بررسی سیم‌کشی و اتصال زمین (ارت): مطمئن شو که سیم‌کشی به سنسور سالم است و اتصال زمین خوبی دارد. ضعیف بودن اتصال ارت می‌تواند سیگنال اشتباه به ECU بفرستد.
یکی از مواردی که باید به آن توجه داشته باشید، علائم خرابی توپی سر کمک ال نود که باعث صداهای غیرطبیعی و پایین آمدن کیفیت رانندگی میشود.
نحوه تعویض فشنگی آب ال ۹۰
اگر تشخیص داده‌ای که فشنگی آب خراب شده، تعویض آن بهترین راهکار است:
۱- انتخاب قطعه مناسب: ابتدا باید یک فشنگی آب مناسب ال ۹۰ تهیه کنی. مدل‌های اصلی (مثلاً ایساکو) دارای سه فیش هستند و با اورجینال بودن، دقت و دوام بهتری دارند.
۲- آماده‌سازی ابزار: برای تعویض نیاز به آچار مناسب (معمولاً آچار بُکس)، دستکش ایمنی، پارچه برای جمع‌آوری مایع خنک‌کننده و احتمالا ظرفی برای تخلیه مایع خنک‌کننده داری.
۳- مراحل تعویض:
- ابتدا موتور را خاموش کن و اجازه بده کاملاً خنک شود.
- سطح مایع خنک‌کننده را پایین بیاور یا مقداری از آن را تخلیه کن تا وقتی فشنگی را باز می‌کنی، آب فوران نکند.
- سوکت الکتریکی فشنگی را جدا کن.
- با آچار مناسب، فشنگی قدیمی را باز کن و آن را خارج کن.
- فشنگی جدید را سر جای آن قرار بده و با دست داخل کن، سپس با آچار محکم کن (اما زیاد سفت نکن).
- سوکت را وصل کن.
- مایع خنک‌کننده را دوباره پر کن و سپس سیستم را هواگیری کن تا حباب هوا داخل مدار خنک‌کننده نباشد.
۴- بررسی پس از تعویض: موتور را روشن کن و دمای آن را زیر نظر بگیر. ببین آیا آمپر دمای آب نوسان دارد یا خیر. همچنین چک کن که فن رادیاتور درست کار کند و چراغ چک خاموش باشد.
پیشگیری و نگهداری
برای جلوگیری از خرابی زودهنگام فشنگی آب و افزایش عمر آن، چند نکته ساده را رعایت کن:
- سطح مایع خنک‌کننده موتور را به صورت دوره‌ای چک کن و اگر کم بود، مایع مناسب (ضدیخ + آب) اضافه کن.
- برای مایع خنک‌کننده از ترکیب استاندارد استفاده کن و آن را طبق توصیه سازنده هر چند سال یک بار عوض کن.
- سوکت‌ها و سیم‌کشی سنسور را مرتب بررسی کن: زنگ‌زدگی، شل شدن یا خراب شدن سیم‌ها می‌تواند علائم خرابی سنسور را تشدید کند.
- وقتی خودرو در ترافیک سنگین یا روی سربالایی رانندگی می‌کنی، دمای موتور را بیشتر زیر نظر داشته باش چون فشار بیشتری به سیستم خنک‌کننده وارد میشود.
جمع‌بندی
فشنگی آب (سنسور دمای آب) در ال ۹۰ یک قطعه کوچک اما بسیار مهم است. خرابی آن می‌تواند باعث مشکلات جدی در عملکرد موتور شود، مثل داغ کردن موتور، مصرف زیاد سوخت یا نوسان دمای آب. بهترین راه مقابله با این مشکلات، شناخت علائم خرابی، انجام تست‌های ساده مثل دیاگ یا مقاومت، و در صورت نیاز تعویض سنسور است.
با نگهداری صحیح سیستم خنک‌کننده، بررسی دوره‌ای مایع رادیاتور و اتصال‌های برقی، می‌توان عمر فشنگی آب را افزایش داد و از بروز خرابی‌های پرهزینه جلوگیری کرد.
سؤالات متداول
آیا می‌توان با فشنگی آب خراب رانندگی کرد؟
امکان دارد، اما ریسک آن زیاد است. اگر سنسور دمای آب داده نادرستی ارسال کند، فن رادیاتور ممکن است دیر روشن شود و موتور شما بیش از حد گرم شود. این می‌تواند به صدمه دیدن موتور منجر شود.
آیا میشود فشنگی آب را تعمیر کرد؟
خیر، معمولاً ترمیستور داخل سنسور قابل تعمیر نیست. وقتی سنسور خراب شود، معمولاً راه‌حل آن تعویض کامل است.
مدل فشنگی آب ال ۹۰ که باید بخرم چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟
بهتر است از مدل اورجینال یا سازگار با ال ۹۰ استفاده کنی، مانند مدل سه فیش که دقت و دوام بهتری دارد.
هر چند وقت یک بار باید سنسور دمای آب را چک کنم؟
بهتر است هنگام سرویس دوره‌ای سیستم خنک‌کننده (هر بار که ضدیخ را تعویض می‌کنی یا سیستم را هواگیری می‌کنی) سنسور را هم بررسی کنی.
آدرس تعمیرگاه :خیابان دماوند بعد از سه راه تهرانپارس ، بعد از نمایندگی مرکزی سایپا ، لاین کندرو بن بست کاوه
برای مراجعه به ایران رنو با شماره های زیر تماس بگیرید: